فلفل سیاه از دیدگاه طب سنتی

 خصوصیات گیاه شناسی 

فلفل سیاه با نام علمی (Piper nigrum) از خانواده (Piperaceae)، گیاهی چندساله و همیشه سبز می‌باشد، که در مناطق گرم و مرطوب با بارندگی زیاد رشد می‌کند. فلفل سیاه به عنوان یک گیاه دارای ساقه‌های رونده مایل به رشد بر روی داربست‌ها، دیرک‌ها و یا بالا رفتن از درختان است.فلفل سیاه با وجود دارا بودن ریشه‌های هوایی به عنوان گیاه انگل یا پارازیت شناخته نمی‌شود.

بوته‌های فلفل سیاه دارای ساقه‌های رونده است .

این گیاه دارای برگ‌های کشیده و نوک تیز (قلبی شکل) همانند می‌باشد، بطوری که برگ‌هایش با آرایش متناوب بر روی ساقه‌های روندۀ طویل مستقر هستند.

فلفل سیاه از سیستم ریشه‌دهی کم عمق بهره می‌برد آنچنان که فقط تعداد کمی از ریشه‌های جانبی آن قادر به نفوذ تا عمق 2 متری خاک هستند.

فلفل سیاه دارای گل‌های کوچک سفید رنگ دو جنسی (هرمافرودیت) است. گل‌های فلفل سیاه با توجه به تراکم اولیه به شکل سنبله دیده می‌شوند ولیکن تدریجاً در طی مراحل رشد به شکل خوشه در می‌آیند.

میوه‌های فلفل سیاه را سته‌های مدوری به قطر 4-10 میلیمتر تشکیل می‌دهند که در قالب خوشه‌های طویل مشاهده می‌شوند.

هر سته دارای یک بذر منفرد به قطر 3-6 میلیمتر است که با گوشت و پوست میوه پوشش می‌یابد.

کاشت داشت برداشت

پرورش گیاه فلفل سیاه نسبتاً دشوار است ولیکن این دشواری برای تهیه ادویه‌ای محبوب، گران‌بها و بسیار ضروری که در برخی اقوال آن را طلای سیاه نامیده‌اند، می‌تواند ثمربخش و مطلوب تلقی گردد.

بوته‌های فلفل سیاه در مناطقی از جهان به خوبی رشد می‌یابند، که علاوه بر برخورداری از رطوبت نسبی بالا هیچگاه با دماهای کمتر از 16 درجه سانتیگراد مواجه نگردند.

گیاه فلفل سیاه بهترین رشد را در اقلیم گرم و مرطوب با دمای اپتیمم 20-30 درجه سانتیگراد بروز می‌دهد.

مکان‌های نیمه سایه که در بخشی از طول روزها از تابش آفتاب برخوردار هستند، در قیاس با مکان‌های کاملاً آفتابگیر برای رشد گیاه فلفل سیاه مناسب‌ترند لذا در صورت کاشت بوته‌های فلفل سیاه در مکان‌های کاملاً باز و آفتابگیر بهتر است از سایبان‌هایی با قابلیت فیلتر کردن 50 درصد از نور خورشید سود جویند.

گیاه فلفل سیاه قادر به رشد در بسیاری از انواع خاک‌ها است، اما بهترین خصوصیات رشد را در خاک‌های حاصلخیز با بافت رسی متوسط و قابلیت حفظ رطوبت کافی بروز می‌دهد.

محدوده pH  برای رشد گیاه فلفل سیاه در حدود 5/4-7 و مناسب ترین pH در حدود  5-5/6 است لذا با افزودن آهک در خاک های اسیدی و اضافه کردن گوگرد در خاک‌های قلیائی می‌توان به اصلاح شیمیایی خاک‌های نامطلوب اقدام نمود.

بوته‌های فلفل سیاه را اصولاً بر روی قیم‌ها و حائل‌هایی پرورش می‌دهند.

در چنین وضعیتی ریشه‌های هوایی گیاه در هوا آویزان و معلق می‌مانند.

گیاه فلفل سیاه پس از رشد کافی در طی ماه‌های تابستان به تولید سنبله‌های کوچکی با گل‌های سفید می‌پردازد که متعاقباً به میوه‌های سته تبدیل می‌گردند.

این گیاه قادر به رشد دیم در مناطقی برخوردار از 1250-2800 میلیمتر (متوسط 2000میلیمتر) بارندگی سالانه خواهد بود. البته وقوع یک دورۀ خشکی یک ماهه قبل از مرحله گلدهی گیاه فلفل سیاه برای میوه‌دهی  ضرورت دارد.

فراهم کردن رطوبت کافی خاک برای رشد گیاه فلفل سیاه ضرورت دارد لذا سعی گردد که از خشک شدن شدید خاک در فواصل بین آبیاری‌ها اجتناب شود تا گیاه در اثر وقوع تنش خشکی آسیب نبیند.

گیاه فلفل سیاه نسبت به پاشیدن قطرات آب بر سطح برگ‌هایش واکنش مثبت نشان می‌دهد.

در صورتی که آبیاری طی زمستان با فواصل 7-10 روز و طی تابستان با فواصل 2-3 روز اجرا گردد آنگاه عملکرد محصول به دلیل رفع کامل و به موقع نیاز آبی گیاه تا 50 درصد افزایش خواهد داشت.

گیاه فلفل سیاه واکنش خوبی در مقابل دریافت کودهای آلی پوسیده نشان میدهد، آنچنان که اکثر محققین
افزودن کود دامی به میزان 5 کیلوگرم برای هر بوته در سال را بسیار مفید دانسته اند.

پژوهشگران همچنین عنوان کرده‌اند که افزودن 10 تن کود دامی در هکتار می‌تواند موجب بهبود خصوصیات فیزیکی و افزایش حاصلخیزی خاک اراضی زیر کشت فلفل سیاه شود.

کود شیمیائی مرکب 10:10:10 با قابلیت آزادسازی آهسته را می‌توان در اراضی زیر کشت فلفل سیاه به ویژه در اوایل فصل رشد گیاه استفاده کرد.

 بررسی‌ها مؤید آن هستند که بوته‌های فلفل سیاه اصولاً زمانی به مصرف کودهای ازته واکنش مناسب نشان می‌دهند، که بسترهای کاشت به حد کافی از عنصر پتاسیم برخوردار باشند.

 به علاوه استعمال سولفات منزیم به میزان 750 گرم برای هر بوته در سال ضرورت دارد.

از زمان گلدهی فلفل سیاه تا برداشت سته‌ها نیاز به 6-9 ماه زمان است، سته‌های هر خوشه در طی یک دوره 2-3 ماهه می‌رسند.

سته‌ها در ابتدا سبز رنگ هستند ولیکن تدریجاً به رنگ‌های زرد و قرمز در می‌آیند، سته‌ها را هر 7-14 روز یکبار و غالباً توسط دست برداشت می‌کنند.

خوشه‌هایی که حدوداً 90 درصد میوه‌های سته بالغ شده باشند، برداشت می‌گردند.

اولین برداشت اقتصادی از قلمه‌های غرس شدە فلفل سیاه از سال سوم انجام می‌پذیرد، ماکزیمم عملکرد بوته‌های فلفل سیاه در سال هفتم وقوع می‌یابد.

از هر بوته بالغ فلفل سیاه در حدود 2-3 کیلوگرم میوه سته تر برداشت می‌شود که معادل حدوداً 275 کیلوگرم در هکتار میوه خشک است.

محاسن و معایب  فلفل شناسی برمبنای طب سنتی

يكي ديگر از ادويه جات شايع در ايران و كل جهان فلفل است که انواعی داشته و با توجه به شیوع مصرف، نوع سیاه آن را در اینجا مد نظر داریم.

نوع سياه ان مزاجش گرم تر وقويتر از سایر انواع است و حرارت زيادي توليد مي كند.

مزاج آن گرم و خشك بوده و بسيار قوي است و اکثر حکما، درجه سه قدرت را برای آن قائل هستند اما جناب ابن سینا،آن را درجه چهار می داند. بنابراین بايد مراقب بود و اصلاً نبايد زياده روي شود و نبايد دائم و روزمره استفاده شود.

وقتي حرارت در بدن زياد باشد رطوبت ها كم مي شود و بدن رو به خشكي مي رود، پس كسانيكه زياد فلفل مي خوردند به تدريج بدن هاي چروكيده و لاغري پيدا مي كنند.

باعث گرم شدن معده، كبد و اعضا ميشود؛لذاكساني كه دچار سردي معده و كبد هستند(که يكي از نشانه های آن ضعف عمل هضم است) مي تواننداز این گیاه به میزان بیشتری نسبت به دیگران استفاده کنند. بنابراین برای رفع برخی انواع رفلاکس و نفخ که ناشی از سردی و رطوبت معده هستند، بسیار مفید است.

می توان به غذاهايي كه سرد و نفاخ هستند فلفل اضافه کرد تا از سردی و مضرات آن ها کاسته شود.

طبق قاعده،ادویه ای که به غذا زده می شود باید متناسب با مزاج غذا و مصلح آن باشد و ترجیحانبايد براي يك غذا از چند جور ادويه استفاده كنيم.

مثلاً اگر مزاج غذا گرم است،مثل اکثر سرخ كردني ها یاكباب گوشت های قرمز،نبايد همراه با اين ها ادویه های گرم مثل فلفل استفاده شودچون حرارت غذا بالاتر رفته و در بدن اخلاط و مواد سوخته و سمی و صفراي غیرطبیعی تولید می کند که منجر به عوارض کوتاه مدت (داغی بدن، جوش و کهیر، سوزش ادرار و خارش پوست و …) و بلند مدت (لک های پوستی، التهاب و زخم های گوارشی و حتی سرطان) می شود.

فلفل براي كاهش درد مفيد است و امروزه محصولاتي در بازار و داروخانه داریم كه از فلفل گرفته شده و در طب سنتي هم گفته شده كه مسكن درد است و روغن گیاهی حاوی آن نیز همین خاصیت را دارد.

معمولا به صورت موضعی برای دردهای مزمن عضلات و مفاصل که ناشی از سردی و اسپاسم باشند مفید می باشد.

اگر به صورت معتدل و متناسب با غذا و فصل و اقلیم استفاده شود، برای انسان مفید می باشد.این ماده با خاصیت خشك كننده بودن،تحليل برنده مواد و اخلاط زائد و غليظ است.با همین مکانیزم می تواند موجب خوش بو شدنبدن و پاکسازی اعضا و جوارح شود.

همچنین با دفع رطوبت های زائد مغز و تحریک نسبی آن، باعث تقویت حافظه و افزایش توجه و گیرایی مطالب و کاهش منگی می شود و نیز برای برخی انواع فلج و سستی ها که ریشه مغزی دارند هم مفید است.

براي سرفه و رفع سرفه ناشي از سردي و تنگي نفس ناشي از سردي بسيار مفيد است.

كساني كه در سيستم ريوي بلغم زائد دارند مي توانند از فلفل بهره مند شوند.

نیاز به تاکید نیست که برای رسیدن به این خواص، باید به طور معقول و منطقی از این دارو استفاده کرد و نه سرخود و در مقادیر زیاد که قطعا بسیار مضر خواهد بود.

برای آشنایی و ثبت نام در دوره های مختلف آموزشگاه جوانه سبز کلیک کنید