سردرد ها از آن دسته بیماری ها هستند که زندگی و فعالیت روزمره انسان را تحت تاثیر قرار داده و دچار مشکل می کند. اگر برای درمان این بیماری تمایلی به استفاده از داروهای شیمایی ندارید و به دنبال درمان جایگزین و بدون عوارض هستید، طب سنتی بهترین روش ها را برای حل این مشکل در اختیار شما قرار می دهد.

انواع سردرد و درمان آن

سردرد ناشی از گرما زدگی

نوعی از سردرد که بدون دخالت ماده در یر عارض میشود نوع گرم ان است که اسبابش‌ خارجی است مانند افتاب و اتش….
علاماتش عبارت است از :
حرارت پوست ،خشکی دهن ،درد در ناحیه پیشانی ،عطش ،سنگینی سر و تمایل به خوردن چیز های سرد .

علاج :
رفتن به محیط و هوای خنک و مناطق مرطوب‌، ضماد صندل ،بنفشه،کافور و گلاب به سر

بوییدن بنفشه،کافور، و سیب

روغن گل را با اب سرد ترکیب کرده ،روغن های بنفشه ،نبلوفر و‌کدو را ماساژ دادن

اگر علایم شدید بود :
سرکه و‌گلاب و روغن گل را مخلوط کرده بر ملاج بگذارند

هشدار:
زمانی میتوان از دارو های موضعی خیلی سرد ،در محل سر استفاده کرد که احتمال وجود بخارات در سر‌کمتر باشد
اگر احتمال وجود بخارات در سر باشد ،ثلث مواد را روغن بابونه اضافه میکنیم ،تا از حبس ماده در سر جلو گیری شود .

همچنین در زنان با غلبه سردی ،مردان بدون بیضه، کودکان ،که شدت سردی در انان بیشتر است‌ .از بکار بردن سرکه پرهیز کنند .
بخصوص در قسمت ملاج که استخوان نرم و نازک است، جدا از بکار بردن سرکه خودداری کنند .چون به عصب صدمه میزند .

تذکرات:
سرکه کهنه نباشد

روغن گل در افتاب عمل امده باشد ،نه بر روی اتش و کمتر از یک سال از ساخت ان گذشته باشد.

در ترکیب مواد،میزان گلاب بر بقیه غالب باشد .

غذای این افراد :
غذاهاس سرد و تر مانند مزوره (اشی که برای‌مریض میپزند)
ترکیبات اش‌:
جو ، ماش، کدو ،اسفناج ، گشنیز و شیره مغز بادام

یا اشی که در ان از عدش مقشر،سرکه،شیره،شکر وبادام استفاده شده باشد

سردردی که بر اثر خوردن گرمی بوجود می آید

شنبلیله،فلفل، انچه برای مغز ضرر دارد و تحریک کننده اعصاب است. مانند شراب،تمر ،سیر پیاز
بوجود می اید.

نشانه های آن حواس پرتی، فکر منفی، کم خوابی، اشفتگی و اضطراب،خشکی بینی

و اشفتگی ذهن (بیماری های فکری) باعث انتقال بیماری از شکلی به شکل دیگر زود به زود میشوند

علاج:
نیلوفر،صندل، حضض، مامیثا، قدر کافور، در اب خیار،
کدو ،کاهو،گشنیز، گلاب و روغن گل امیخته بر سر ضماد کنند

استعمال قرص انزروت (صمغی است بصورت مرهم ) اثر زیاد داد.

شربت هایی چون نیلوفر،بنفشه،عناب و‌تمر هندی

نوشیدن شیره
مغز تخم خیارین،مغز تخم کدو شیرین، گشنیز خشک،طباشیر، تخم کاهو ،ترنجبین و کاهو

گذاشتن عصاره هایی خنک چون شیره کاهو بید و خرفه بر سر

استفاده از روغن های سرد که قابض نباشد .

پرهیز از مخدرات

غذا های مفید :
مالعشیر و اشی که از ماش ،خیا، اسفناج، گشنیز تر ، و ترشی هایی چون تمر هندی ، انار ترش ….
دقت شود منع مصرف ترشی به سبب سرفه ،ابریزش و صعف نداشته باشند
استفاده از ماالشعیر

کمک در رفع بیماری های گرم

سرد و تر است
منضج اخلاق متحرقه و پاک کننده معده است راحت در بدن نفوذ میکند .غذایی معتدل است و عطش را برطرف میکند .

با وجود این همه خصایص، مهیج اخلاط فاسد نیست .سنگینی معده و نفخ نمیدهد .

سردرد سرد

عواملی چون برخورد عضو با هوای سرد و برفی، شنا در اب سرد، رفتن به چشمه های اب گرم
چشمه های ابگرم باعث تشدید بیماری های گرم است
چشمه های ابگرم گوگردی،نمکی و قلیایی، اهکی. و ….

علت بوجود امدن سر درد از اینگونه ابها این است که

حرارت ذاتی اب مسام بدن را باز میکند و بدن برای برقراری تناسب میان حرارت اب و بدن ،حرارت داخلی را به سمت پوست هدایت میکند و بدن به تحلیل میرود و سرد میشود .

مغز‌که خود مزاجی سرد. دارد .از سردی معده ازرده میگردد و این رنجش موجب پدید امدن سر درد میشود .

علامت های سر درد سرد
درد در پشت سر، لذت بردن از هوای گرم،افتاب و اتش
و نشانه هایی چون گیچی، حس عشق ،افسوس و غم داشتن، که این نشانه ها به اشتباه برداشت میشود ، به همین دلبل این نوع سردرد را «خطبه» می نامند .

علاج :
گرم کردن سر با تمهیداتی چون بخور اب گرم (میتوان همراه با گیاهان دارویی نیز باشد)

استفاده از روغن های گرم چون رو غن سوسن ،یاسمن، مرزنجوش بصورت نیم گرم .که اگر به اسفنج یا پشم گوسفند اغشته شود و بر موضع بگذاریم بهتر است .

جوشانده:
بنفشه، سپستان، تخم خطمی، کتان، انجیر، همراه با ترنجبین
این جوشانده طبع را معتدل میسازد و اشتها را کم میکند .

خوراکی از نخود اب .گوشت کبک ،و تیهو ،زیره و دارچین

سردرد هایی که با دخالت ماده بوجود می ایند
نوشیدن ابهای شدیدا سرد و مانند ان

و هر چه شدت سردی این مواد بیشتر باشد تاثیرات مخربتری میگذارند

علامات:
بروز سردرد،بلافاصله بعد از مصرف
سردی در لمس،لذت بردن از گرمی ها و پوشاندن سر

علاج :
جوشانده بابونه،اکلیل، نمام، مرزنجوش، صعتر، قودنج،و….. که بر سر میگذارند .متناسب با طبع

بوییدن گل های گرم چون:
نسترن ،سوسن،مشک و عنبر، عود، نرگس ، یاسمن، زهر‌نارنگ، و ریحان و مانند ان….

ضماد :
سداب و گلاب ،جند بیدستر، حب الغار ،قسط، کبابه ،

از پیچیدن پارچه کثیف به دور سر اجتناب کنند خصوصا هنگام استفاده از ضماد ها

سردرد دموی

علامات:
سرخی چشم و صورت ،تغیر محل درد، درگیری پلک چشم ،نبض عظیم، غلظت و زیاد شدن ادرار، احساس سنگینی شدید در سر و ضربان ،چرت زدن

علاج :

زدن رگ‌قیفال، حجامت ساق

جوشانده:
عناب، الو‌،نیشوق ،سپستان ، تمر هندی ، بنفشه، شاهتره، همراه با ترنجبین. .. که لینت مزاج میدهد

شربت های لطیف چون الو عناب نیلوفرو…

بعد از تنقیه ترکیبی از :
ارد جو ،طحلب (نوعی خزه)
با عصاره بید و اندکی سرکه بر سر نهند .

عصاره :
کاهو،خرفه ،کدو، با روغن گل و شیر زنان مخلوط کرده در بینی بچکانند

مصرف اش هایی چون :
اش الو‌، با تمر هندی و اندکی شکر
اش عدس مقشر همراه با اب انار ترش ،یا. ابغوره
اش ماش مقشر با اسفناج و کدو و اب نارنج

در صورت داشتن سرفه از ترشی پرهیز شود و مالعشیر بکار برند

سردرد صفراوی

علامت :
شدت گرما در لمس ،خشکی بینی، تلخی دهان، تشنگی، سرعت نبض ،زردی صورت و ادرار

علاج :
تنقیه صفرا
هلیله زرد ،کابلی، الو ،تمر هندی ،روغن زیتون، عناب ،اصل السوس، سپستان را جوشانده ،ترنجبین و مغز فلوس را در ان حل کنند ،صاف کرده بنوشند ،

پس از پاکسازی
ضماد ها و عطسه اور ها و بوییدنی هایی که در دموی مزاجان بکار میرود استفاده کنند

پاشویه با سبوس برنج ،گل ختمی و بنفشه
غذاهایی که در سردرد دموی گفته شد .

نکته .در سردرد صفرایی خنک کردن محل اهمیت بیشتری دارد
در دمویان کم کردن ماده

سردرد بلغمی

علامت ها
سنگینی سر ،حواس پرتی ،خواب زیاد ،سرد بودن در لمس، زیاد شدن رطوبت بینی و دهن ،دیر خوب شدن مریضی ،سفیدی و‌غلطت ادرار ،

سفیدی ادرار دو علت دارد
۱- ماده بلغم زیاد شده و خود بخود دفع میشود ، که نشانه ان ادرار شبیه منی میشود و سربی رنگ

۲- دفع بخاطر مزاج خود فرد

علاج :
ماده را باید نضج داد به ادویه هایی چون
ماءالاصول و منضج بلغم مانند
بادیان ،اصل السوس، گلقند و …. بنوشند

بعد از نضج مواد که بعضی گفته اند تا ده روز طول میکشد
ایارج و سفر جلی مسهل که ان را با سمقونیا و شحم حنظل ترکیب کرده اند ،بدهند تا بدن پاک شود

ترکیبات حبی که برای پاکسازی سر میتوان استفاده کرد عبارت اند از :
صبر،تربد، انیسون ،مصطکی، سمقونیا ، نمک هندی ،هر کدام بنا بر احتیاج اسیاب کرده و با عسل حب سازند .
و با توجه به میزان بیماری مصرف شود

صبر ،مصطکی ، تربد ، غاریقون ،نمک هندی انیسون با عسل یا اب برگ اترج یا اب خالی حب کنند و شب قبل از خواب مصرف شود

غرغره با :
ایارج ،سکنجبین ،یا از خردل عاقرقاحا ،
و مرزنجوش،وصعتر امیخته در عسل

پس از پاکسازی سر از فضولات میتوان ضماد ها بوییدنی هایی و عطسه اور هایی که در سردرد سرد مفرد گفته شد استفاده کرد

سر را با جوشانده بابونه ،شوید و اکلیل الملک،بشویند

جوشانده ی سداب بابونه ،مرزنجوش،و پونه مصرف کنند

غذا هایی که در سردرد سرد گفته شد همراه با نخود اب و شیره مغز خسکدانه

سردرد سودایی

علامت ان
سنگینی سر و‌خشکی ان ،تیره شدن رنگ پوست ، بیخوابی ،تیز بینی و دقت زیاد ،کندی نبض ، ادار سفید و رقیق

علامت ادرار تا زمانی هست که ماده سودا خام باشد .بعد نضج ادرار سیاه و غلیظ میشود .و اگر سودا در بدن منتشر شود خشکی بدن میدهد

سنگینی سر در سودا کمتر است تا بلغمی

علاج:
ابتدا باید ماده را نضج داد با جوشانده :
بسفاییج، استخودوس ، گاو زبان ، مویز ، بادرنجبویه ،الو ،افتیمون ، همراه با ترنجبین

برای نضج ماده سودایی گویند تا ۱۵ روز ادامه دهید و علامت ان ان است که ادرار سیاه و غلیظ شود .

و پس از نضج با ایاراج و جوشانده افتیمون پاکسازی شود .

مصرف حب
افتیمون ،بسفاییج ،غاریقون ،استخودوس ،ایارج و تربد در اب بادیان

پس از پاکسازی کامل از ضماد
بابونه ،اکلیل الملک ، مرزنجوش با روغن گل و یاسمن روی سر بهره برند

جوشانده :
بابونه ،اکلیل ،وصعتر و شیح و گاو زبان و برگ چغندر و نخاله گندم بر سر گذارند

بوییدن :
نرگس ،عنبر مشک ،و….

از ترکیب رو غن های گرم مانند بابونه سون ،نرگس ،مرزنجوش ،
و روغن های سرد مانند بنفشه ،نیلوفر و مشک و …استفاده شود

«نکته »

سودا اگر طبیعی بود از مواد معتدل رو به سرد استفاده شود

اگر سودای احتراقی بود از مواد سرد و مرطوب استفاده شود

غذاهای مفید :
تخم مرغ نیم برشته .مرغ خانگی ،تیهو ،دراج ،که همراه نخود پخته شده باشد

یکساعت پس از مصرف غذا جوشانده های معتدل و فرح بخش نوشیده و بر پهلو چب بخوابند .چون کبد بر روی معده قرار میگیرد و با حرارت ان غذا بهتر هضم میشود

از هر گونه رژیم و ریاضت پرهیز شود

نوعی از سردرد که مسبب پیدایش ان باد و بخارات است

علامت ان
درد در یک منقطه قرا نمیگیرد (جابجا میشود )
احساس صدا در گوش .

علاج
برای کم کردن باد های غلیظ که در سر نمود میکند استفاده از :
جوشانده:
شوید .بو مادران .وصعتر و مرزنجوش و رازیانه بصورت نیم گرم بر سر بریزند .

بوییدن :
سداب تر و رازیانه

چکاندن عصاره ی :
صبر .کندش. زعفران .فلفل، ابیض و مشک همراه با اب مرزنجوش در بینی

خوردن مسهلات بلغم برای ملایم کردن طبع .تا ماده ایی که تولید باد کرده خارج شود

غذا:
گوشت مرغ خانگی همراه با نخود دارچین و زیره و لب قرطم

پرهیز از چیز های نفاخ

سردرد با مشارکت معده

اگر وجود صفرا در معده باعث سو مزاج شود

علامتش
تهوع ،زردی چشم ،تلخی دهان .پیچش معده .تشنگی، و ارامش بعد از استفراق صفرا

علاج :
قی با سکنجبین و اب گرم .
کم کردن حرارت سر و معده

تقویت هر دو عضو بعد از پاکسازی
تقویت معده با رب های قابص ،مانند رب به ، غوره ،انار زعرور و در صورت احتیاج به قبض بیشتر تبرید

از گل سرخ‌، گل ارمنی‌ باریک ،طباشیر ،
نیز میتوان در تهیه رب استفاده کرد

اگر ماده بلغم در معده باشد

علامت:
نفخ معده ،هضم بد ،زیاد شدن اب دهان ،حالت تهوع ،و ارامش بعد از استفراق بلغمی ،اروغ ترش

علاج :
قی با جوشانده ،شوید ، فجل ،اصل السوس ، سکنجبین عسلی ،

برای اسهال حب ایارج میل شود

پس از پاکسازی تقویت معده با جوشانده های گرم

اگر ماده سودا در معده جمع شود

علامت:
سوزش معده ، زیادی اشتها ، ارامش بعد از استفراق سودایی

علاج :
نضج ماده با جوشانده افتیمون و امثال ان

بعد از نضج پاکسازی معده از سودا با حبی که در خروج ماده سودایی مفید است ( این حب منفعت زیاد داره )

حب :
هلیله سیاه ،بسفایج ،اسطخودوس، افتیمون ،غاریقون ،حجر الجورد مغسول ،سمقونیا اصلاح شده ، هر کدام به مقدار مناسب که در اب بادرنجبویه حب شود .

این حب بر حسب احتیاج مزاج تجویز میشود

اگر باد در معد بوجود اید …
علامتش:
درد معده ،هنگامی که درد در معده ارام میشود سردرد نیز برطرف میگردد.
بعد از خوردن غذا های نفاخ درد سر بیشتر میشود .
این نوع درد از جلو سر شروع شده و یکجا ثابت نمیماند البته این علامت در بیشتر سردرد ها مشترک است .

علاج :
۱-نفخ معده را از بین برد و خلط بلغم را از معده بیرون کنند.

۲-معده را تقویت کرده با ادویه هایی چون زیره و پونه و……(تقویت و ضد نفخ )
گاهی با تقویت معده نیازی به پاکسازی معده نمیباشد .

اگر علت ضعف معده باشد

علامت : با شکم خالی و صبح بعد از بیداری از خواب سردرد شدت پیدا میکند

علاج:
هر صبح چند تکه نان در ابغوره یا ریواس یا سماق یا اب انار خیس کرده و بخورند
این خوراک قابض است و صفرای اضافی معده را از بین میبرد .پس برای معده با مزاج گرم مفید است .

اگر مزاح معده سرد بود ،بعد از خیس کردن نان در این ترشیجات میتوان از ادویه های زیر اضافه کرد
انیسون .زیره .زعفران ،سیاه دانه ،عود و دارچین
تا قبض و گرمی ایجاد شود

در صورت منع استفاده از ترشیجات مثل سرفه :
نان را در جلاب (ترکیبی از قند ،اب، گلاب ،)خیس کنند .

سردردی که با مشارکت پا و ساق پدید می اید

علامت :
حس‌ چیزی شبیه حرکت مورچه به سمت سر

علاج : فصد صافن کنند ، روی ساق محاجم بگذارند ،و با حب اصطمیخیقون بدن را پاکسازی کنند

هنگام شروع سردر ،پاها را از ابتدای ران تا کف پا ببندند.

کف پا را با روغن خیری ماساژ داده

پاشویه :
،و با سبوس گندم ،بنفشه و خطمی

سردر با مشارکت دست ها

علامت
بوجود امدن عارضه ایی در دست و پس از ان سردرد پدید امدن

علاج
پاکسازی بدن با استفاده از با حب اصطمیخون

جایی که محل ایجاد بخار روی دست هست حجامت کنند

و هنگام بروز سردرد دستها را ببندند. (بالای محل)

سردرد ضعف مغز

علامت :
حواسپرتی، کندی ذهن ، کندی حرکات،
چون یکی از علت های این امر تصاعد بخارات ناشی از هضم بد غذا است
شنیدن و‌بوییدن عطریات حتی ضعیف موجب سردر میگردد و
کار مغز که فکر تخیل و یا د اوری است مختل میگردد

علاج
برای تقویت گوشت مرغ خانگی و تیهو .همراه با نخود و زغفران و گلاب و دارچین خوش بو پخته میل شود

قرنفل و گلاب را ضماد روی سر گذارند

با روغن گل ماساژ دهند

بوییدن ،سیب، گلاب ، عنبر ، زعفران مفید است

اگر سومزاج غیر مادی عامل این بیماری بود ، مزاج عضو را تغیر دهند .

اگر اخلاط باعث این بیماری هست ابتدا پاکسازی و‌سپس تقویت عضو کنند .

منبع : کتاب طب اکبری (حکیم ارزانی)